Kekuatan Bidang Kuasa Kerajaan Pusat Terhadap Negeri di Malaysia

Bidang Kuasa Kerajaan Pusat Terhadap Negeri : Dari aspek Perundangan, eksekutif dan Kewangan

PENGENALAN

Sistem Persekutuan merujuk kepada satu penyusunan politik dalam mana wujudnya dua peringkat kerajaan, iaitu sebuah kerajaan pusat dengan dua atau lebih kerajaan negeri. Setiap kerajaan ini dihadkan bidang kuasa masing-masing, dan dalam pada itu mempunyai sifat sedarjat (co-equal) serta bebas daripada campur tangan antara satu sama lain. Takrif ini umumnya sangat menekankan ketiadaan campur tangan daripada mana-mana kerajaan dalam soal bidang kuasa yang dihadkan kepada dua peringkat kerajaan dalam negara persekutuan (Ruslan Zainuddin et.al., 2005:218).

                  Malaysia merupakan antara negara yang mengamalkan sistem Persekutuan selain Amerika Syarikat, Brazil dan India. Sistem Persekutuan diwujudkan dalam sesebuah negara bertujuan untuk mengelakkan sistem pemerintahan bercorak kesatuan atau unitary dan mewujudkan sebuah kerajaan yang lebih sistematik dan menghormati kuasa yang ada pada sesama mereka yang mempunyai autoriti dalam kawasan masing-masing. Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan Sistem Persekutuan bermaksud pemerintahan negara dibahagikan kepada dua peringkat kerajaan iaitu kerajaan pusat dan kerajaan negeri.

                  Kerajaan persekutuan ialah gabungan kerajaan pusat dan negeri. Antara ciri-ciri kerajaan Persekutuan ialah tidak mempunyai kuasa mutlak, setiap peringkat kerajaan mempunyai kuasa autonomi sendiri dalam bidang perundangan tertentu dan setiap peringkat mempunyai kedudukan yang seimbang serta kerajaan pusat mempunyai kuasa penuh kepada hal ehwal luar negara dan hal umum. Selain itu, kerajaan negeri mempunyai kuasa penuh terhadap hal dalam negeri seperti tanah dan pentadbiran negeri dan tidak ada pihak yang mempunyai kuasa untuk menindas terhadap pihak lain.

                  Seterusnya, kerajaan negeri pula merupakan pentadbiran sesebuah negeri. Kerajaan ini lazimnya mempunyai kuasa yang agak terhad seperti kuasa untuk menentukan undang-undang negeri, pendidikan, budaya dan sebagainya. Biasanya kerajaan pusat tidak akan campur tangan dalam urusan-urusan negeri melainkan bertentangan dengan undang-undang persekutuan. Oleh itu, kerajaan negeri biasanya mempunyai pengaruh yang besar terhadap rakyatnya. Di Malaysia pegawai tertinggi sebuah negeri ialah Menteri Besar manakala kuasa eksekutif di peringkat negeri terletak pada raja atau Yang Dipertua Negeri mengikut Perlembagaan masing-masing.

            Perlembagaan Persekutuan Bahagian VI memperuntukkan pembahagian kuasa antara kerajaan persekutuan dengan kerajaan negeri. Pembahagian kuasa ini di terangkan dalam Senarai Pertama dan Senarai Kedua, Jadual Kesembilan, Perlembagaan Persekutuan. Pembahagian kuasa dan tanggungjawab antara kerajaan pusat dan negeri dibuat berdasarkan beberapa keutamaan tertentu yang telah diputuskan dan dapat dilihat dari sudut utama iaitu kuasa perundangan dan kuasa eksekutif.

KUASA EKSEKUTIF

Dengan berpandukan kaedah pembahagian kuasa perundangan, pembahagian kuasa eksekutif telah dibuat. Kuasa eksekutif kerajaan persekutuan tertumpu kepada Senarai Persekutuan manakala bidang kuasa kerajaan negeri terkandung dalam Senarai Negeri dan Senarai Bersama. Dalam Perkara 94, Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan beberapa perkara yang membolehkan kuasa eksekutif kerajaan persekutuan diperluas meliputi perkara-perkara dalam Senarai Negeri dan Senarai Bersama. Hal ini boleh dilakukan bagi maksud-maksud tertentu iaitu mengumpulkan perangkaan, menjalankan kajian dan penyiasatan, menyediakan kemudahan pendidikan, bantuan teknikal dan nasihat serta menjalankan pemeriksaan ke atas kegiatan mana-mana jabatan kerajaan negeri dengan tujuan untuk membuat laporan kepada kerajaan persekutuan.

                 Dalam Perkara 93 (2), Perlembagaan Persekutuan menetapkan bahawa menjadi kewajipan kerajaan sesuatu negeri, semua pegawai dan pihak berkuasa negeri untuk memberi bantuan dan kerjasama kepada kerajaan persekutuan bagi membolehkannya menjalankan kuasa eksekutif. Hal ini penting bagi mengelakkan perluasan kuasa eksekutif ini terjejas akibat keengganan kerajaan untuk bekerjasama. Perlembagaan Persekutuan telah menetapkan beberapa perkara yang berkaitan bagi menunjukkan kerajaan Persekutuan itu mempunyai bidang kuasa yang lebih tinggi daripada kerajaan negeri. Perlembagaan telah menetapkan beberapa perkara yang berkaitan. Perkara 81 menetapkan kewajipan kerajaan Negeri kepada Persekutuan dengan mematuhi dan memakai Undang-Undang Persekutuan. Kerajaan Negeri juga tidak boleh menghalang atau menyentuh perjalanan kuasa pemerintahan Persekutuan.

                   Selain itu, Perkara 93 berkaitan dengan siasatan, tinjauan dan perangkaan. Adalah jelas dalam Fasal 1 telah memperuntukkan kuasa kerajaan Pusat untuk membuat siasatan terhadap kerajaan Negeri dan dalam Fasal 2 pula menjelaskan yang kerajaan Negeri, pegawai dan pihak berkuasa mestilah membantu kerajaan Pusat dalam menjalankan kuasanya di negeri. Demikian juga dengan Perkara 94 dan 95 yang memperuntukkan kuasa penyelidikan dan pemeriksaan oleh kerajaan Pusat kepada Negeri (Rohani Hj Ab Ghani & Mohamad Idris Saleh, 2004:120). Perlembagaan Persekutuan, Perkara 80 telah memperuntukkan pembahagian kuasa eksekutif di peringkat Persekutuan, iaitu Perkara 80 (1) tertakluk kepada peruntukan yang berikut dalam Perkara ini kuasa eksekutif Persekutuan meliputi segala perkara yang mengenainya Parlimen boleh membuat undang-undang, dan kuasa eksekutif sesuatu Negeri meliputi segala perkara yang mengenainya Badan Perundangan Negeri itu boleh membuat undang-undang.

                  Perkara 80 (2) Kuasa eksekutif Persekutuan tidak meliputi apa-apa perkara yang disebut satu persatu dalam Senarai Negeri, kecuali setakat yang diperuntukkan dalam Perkara 93 hingga 95, dan juga tidak meliputi apa-apa perkara yang disebut satu persatu dalam Senarai Bersama, kecuali setakat yang diperuntukkan oleh undang-undang persekutuan atau undang-undang Negeri; dan setakat yang undang-undang persekutuan atau undang-undang Negeri memberikan kuasa eksekutif kepada Persekutuan mengenai apa-apa perkara yang disebut satu persatu dalam Senarai Bersama, undang-undang itu boleh berbuat demikian dengan menyingkirkan kuasa eksekutif Negeri itu. Perkara 80 (3) Setakat yang sesuatu undang-undang yang dibuat di bawah Fasal (4) Perkara 76 membuat peruntukan bagi memberikan kuasa eksekutif kepada Persekutuan, undang-undang itu tidak boleh berkuat kuasa di mana-mana Negeri melainkan jika diluluskan oleh Dewan Undangan Negeri itu melalui suatu ketetapan.

                  Perkara 80 (4) Undang-undang persekutuan boleh membuat peruntukan supaya kuasa eksekutif sesuatu Negeri hendaklah meliputi pentadbiran mana-mana peruntukan tertentu dalam undang-undang persekutuan dan boleh bagi maksud itu memberikan kuasa kepada dan mengenakan kewajipan pada mana-mana pihak berkuasa Negeri itu. 83 Undang-Undang Malaysia. Perkara 80 (5) Tertakluk kepada mana-mana peruntukan undang-undang persekutuan atau undang-undang Negeri, perkiraan boleh dibuat antara Persekutuan dengan sesuatu Negeri bagi pelaksanaan apa-apa fungsi oleh pihak berkuasa pada satu pihak bagi pihak berkuasa pada pihak yang satu lagi dan perkiraan sedemikian boleh membuat peruntukan bagi pembayaran berkenaan dengan apa-apa kos yang dilakukan di bawah perkiraan itu.

                  Perkara 80 (6) Jika, menurut Fasal (4), apa-apa fungsi diberikan oleh undang-undang persekutuan kepada mana-mana pihak berkuasa sesuatu Negeri maka Persekutuan hendaklah membuat apa-apa pembayaran kepada Negeri sebagaimana yang dipersetujui antara Persekutuan dengan Negeri itu atau sebagaimana yang diputuskan oleh suatu tribunal yang dilantik oleh Ketua Hakim Negara Mahkamah Persekutuan jika tidak ada persetujuan.

                  Melalui obligasi negeri kepada persekutuan, Perkara 81 menyatakan kuasa eksekutif tiap-tiap negeri hendaklah dijalankan supaya dapat dipastikan bahawa apa-apa undang persekutuan yang dipakai bagi Negeri itu dipatuhi dan tidak menghalang atau menjejaskan perjalanan kuasa eksekutif persekutuan.

KUASA PERUNDANGAN

Bidang kuasa perlu dibahagikan antara kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri kerana kedua-dua kerajaan tersebut tidak boleh menjalankan tugas-tugas pentadbiran secara bersendirian kerana mempunyai kaitan antara satu sama lain. Oleh itu, kedua-duanya mesti mengetahui bidang kuasa masing-masing dan sentiasa mengadakan rundingan untuk mencapai sesuatu persetujuan. Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan pembahagian kuasa antara kerajaan persekutuan dengan kerajaan negeri. Pembahagian kuasa ini diterangkan dalam Senarai Pertama dan Senarai Kedua, Jadual Kesembilan, Perlembagaan Persekutuan. Pembahagian kuasa antara kerajaan persekutuan dan negeri dilakukan dengan tujuan untuk melicinkan perjalanan sistem persekutuan serta mengelakkan timbulnya sebarang masalah dan pertelingkahan antara kedua peringkat kerajaan. Pembahagian kuasa dan tanggungjawab antara kerajaan persekutuan dengan kerajaan negeri dibuat berdasarkan beberapa keutamaan tertentu yang telah diputuskan. Pembahagian kuasa ini dapat dilihat dengan jelas daripada sudut kuasa perundangan (Ruslan Zainuddin et.al., 2005:220).

            Pembahagian kuasa perundangan dibuat melalui peruntukan dalam perlembagaan. Perkara 73, Perlembagaan Persekutuan menurunkan kuasa kepada Parlimen untuk menggubal undang-undang bagi seluruh Persekutuan atau mana-mana bahagiannya, manakala Dewan Undangan Negeri boleh membuat undang-undang bagi seluruh atau sebahagian negeri itu sahaja. Parlimen juga diberi kuasa untuk menggubal undang-undang berkaitan perkara-perkara yang terkandung dalam Senarai Pertama dan Senarai Ketiga. Perkara–perkara yang dinyatakan dalam Senarai Pertama disebut sebagai Senarai Persekutuan. Senarai Ketiga ialah senarai bidang kuasa yang melibatkan hubungan kerjasama antara Parlimen dengan Dewan Undangan Negeri wang dikenali sebagai Senarai Bersama. Perkara–perkara di bawah bidang kuasa Parlimen berada dalam Senarai Persekutuan dan terletak di bawah bidang kuasa kerajaan persekutuan. Parlimen boleh membuat undang-undang ke atas mana-mana perkara yang disebut dalam Senarai Persekutuan dan Senarai Bersama (Ruslan Zainuddin et.al., 2005:220).

KUASA PERUNDANGAN 

Antara perkara yang terkandung dalam Senarai Persekutuan ialah hal-ehwal luar , pertahanan, keselamatan dalam negeri, kewangan, kewarganegaraan, perdagangan dan perusahaan, undang-undang sivil dan jenayah, kesihatan , syarikat kerjasama, perkapalan, pengangkutan dan perikanan. Sehubungan dengan itu, Dewan Undangan Negeri diberi kuasa untuk membuat undang-undang bagi perkara-perkara dalam Senarai Kedua dan Senarai Ketiga. Selain itu, Undang-undang yang digubal oleh persekutuan merupakan undang-undang tertinggi negara kerana undang-undang yang digubal oleh negeri akan terbatal sekiranya  bercanggah dengan undang-undang yang digubal oleh persekutuan melalui parlimen. Seterusnya, menurut perkara 75 Perlembagaan Persekutuan, jika ada undang-undang negeri yang tidak selaras dengan sesuatu undang-undang Persekutuan, maka udang-undang persekutuan itu hendaklah mengatasi undang-undang negeri tersebut manakala undang-undang negeri itu adalah tidak sah setakat mana yang tidak selaras itu. Persekutuan berkuasa untuk menggubal undang-undang yang terdapat dalam senarai Persekutuan dan senarai bersama. Tetapi pada masa yang sama Persekutuan juga berkuasa untuk menggubal undang-undang bagi keseluruhan atau mana-mana bahagian Persekutuan dan undang-undang yang berkuat kuasa di luar dan juga di dalam Persekutuan manakala badan perundangan sesuatu negeri boleh membuat undang-undang bagi keseluruhan atau mana-mana bahagian negeri itu sahaja.

            Kuasa perundangan persekutuan dapat dilihat dari sudut perundangan di bawah perkara 76 Perlembagaan Persekutuan di mana Kuasa Parlimen untuk membuat undang-undang bagi negeri-negeri dalam hal-hal tertentu. Parlimen boleh membuat undang-undang mengenai apa-apa perkara yang disebut satu persatu dalam senarai negeri. Tetapi hanya bagi perkara-perkara berkenaan dengan triti, perjanjian atau konvensyen antara Persekutuan dengan mana-mana negara lain, atau apa-apa keputusan sesuatu organisasi antarabangsa yang dianggotai oleh Persekutuan. Seterusnya, persekutuan juga berkuasa untuk membuat undang-undang bagi tujuan keseragaman undang-undang antara dua negeri atau lebih sekiranya diminta sedemikian oleh Dewan Undangan Negeri di mana-mana Negeri. Selain itu, tiada undang-undang boleh dibuat oleh Kerajaan Persekutuan mengenai apa-apa perkara tentang hukum syarak, adat orang Melayu dan mengenai perkara tentang undang-undang adat anak negeri di negeri Sabah dan Sarawak.

            Selain itu, Parlimen juga boleh  memastikan keseragaman undang-undang dan dasar dengan membuat undang-undang  mengenai pemegang tanah, perhubungan antara tuan tanah dengan penyewa, pendaftaran hak milik ,surat ikatan yang berhubungan dengan tanah, pindah hak milik tanah, gadai janji , pajakan, gadaian berkenaan dengan tanah, isemen, hak serta kepentingan lain mengenai tanah, pengambilan tanah dengan paksa, perkadaran dan penilaian tanah serta kerajaan tempatan. Berkenaan dengan perkara-perkara yang dinyatakan di atas bahawa kerajaan Persekutuan berkuasa untuk membuat undang-undang bagi menyeragamkan antara undang-undang negeri dengan undang-undang Persekutuan untuk perkara-perkara tertentu yang melibatkan bidang kuasa kerajaan Persekutuan.

KUASA KEWANGAN

Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan bahawa semua hasil yang utama terletak di bawah bidang kuasa Kerajaan Persekutuan. Secara umumnya, Kerajaan Negeri bergantung pada sumber kewangan daripada Kerajaan Persekutuan kerana sumber-sumber pendapatannya daripada hasil tanah, galian, cukai hiburan, zakat, fitrah dan lain-lain sangat terbatas. Kerajaan Persekutuan merupakan pihak berkuasa pencukai yang utama. Secara purata, kira-kira satu perempat daripada hasil Kerajaan Negeri diperoleh daripada pemberian Kerajaan Persekutuan. Dua jenis pemberian wajib Kerajaan Persekutuan kepada semua Kerajaan Negeri pada setiap pemberian adalah mengikut bilangan orang di sesebuah negeri. Pemberian ini diberi mengikut kadar tertentu, iaitu bagi 100 000 orang yang pertama, kadarnya ialah RM20.00 bagi setiap orang; bagi 150 000 orang selepas itu, kadarnya ialah RM10.00 bagi setiap orang; bagi 250 000 orang selepas itu, kadarnya ialah RM6.00 setiap orang dan bakinya, kadar bagi setiap orang ialah RM3.00. Malah, pemberian jalan raya berasaskan kepanjangan jalan negeri yang berkenaan. Pemberian ini dikira mengikut perbelanjaan purata yang ditanggung oleh Kerajaan Negeri bagi memelihara satu batu jalan mengikut taraf yang rendah didarab dengan jumlah batuan jalan-jalan negeri yang layak menerima pemberian itu (Ruslan Zainuddin et.al., 2005:222-223).

Jenis Bantuan	Kaedah Perkiraan
Pemberian mengikut bilangan orang di sesebuah negeri	RM20.00 bagi setiap orang untuk 100 000 orang yang pertama. RM10.00 bagi setiap orang bagi 150 000 orang selepas itu. RM6.00 bagi setiap orang untuk 250 000 orang. RM3.00 untuk setiap orang bagi bakinya.
Pemberian jalan raya berasaskan kepanjangan jalan negeri berkenaan	Dihitung mengikut perbelanjaan purata yang ditanggung oleh kerajaan negeri bagi memelihara satu bahu didarab dengan jumlah batuan jalan-jalan negeri.

Sumber: Buku Kenegaraan Malaysia, 2005

Kerajaan Negeri tidak boleh membuat apa-apa pinjaman, kecuali daripada Kerajaan Persekutuan atau daripada sesebuah bank yang diluluskan oleh Kerajaan Persekutuan. Tempoh pinjaman yang dibenarkan daripada sesebuah bank yang diluluskan bagi Kerajaan Persekutuan adalah tidak melebihi lima tahun.

BIDANG KUASA HAL EHWAL KEWANGAN

Bagi mana-mana negara yang mengamalkan sistem Persekutuan, kerajaan pusat mempunyai beberapa kelebihan ke atas Kerajaan Negeri. Begitu juga yang menjadi amalan bagi Kerajaan Malaysia. Secara umumnya, banyak sumber negara dikuasai oleh Kerajaan Pusat. Ini sejajar dengan tanggungjawabnya terhadap semua Kerajaan Negeri yang bergabung. Di samping itu Perlembagaan juga secara jelas tidak membenarkan sebarang monopoli dan penyelewengan dari konsep pergabungan ini. Terdapat dua jenis pembayaran wajib yang mesti dilakukan oleh Kerajaan Pusat pada setiap tahun kewangannya, iaitu bahagian satu Jadual Ke-10 menetapkan bayaran (pemberian) mengikut bilangan penduduk yang mesti diberikan kepada setiap Kerajaan Negeri. Manakala, bahagian dua Jadual Ke-10 memperuntukkan bayaran bagi penyelenggaraan jalan-jalan negeri yang dinamakan pemberian jalan negeri (Rohani Abdul Ghani et.al., 2006:89).

Kerajaan Pusat juga bertanggungjawab memberi sebanyak 10 peratus dari hasil kepada negeri-negeri yang banyak mengeluarkan hasil tersebut dan ia dinamakan royalti. Kerajaan Pusat juga sentiasa membantu Kerajaan Negeri melalui projek pembangunan yang disalurkan melalui setiap kementerian yang ditubuhkan. Bagi menampung segala kekurangan perbelanjaan Kerajaan Negeri, ia juga boleh dibuat pinjaman kepada atau melalui Kerajaan Pusat.

Urusan kewangan juga diselaraskan oleh sebuah urus setia sebagaimana Hal Ehwal Tanah. Urus setia ini dinamakan Majlis Kewangan Negara yang dipengerusikan oleh Perdana Menteri dengan ahlinya terdiri dari Menteri Besar, Ketua Menteri, Menteri Kewangan dan wakil dari beberapa Kementerian. Melalui majlis ini, kerajaan negeri wajib menubuhkan tabung yang dinamakan Kumpulan Wang Simpanan Negeri bagi kegunaan pembangunan dan menambah hasil negeri. Jumlah wang yang ditabungkan berbeza-beza mengikut kemampuan dan persetujuan kedua-dua kerajaan setelah diputuskan melalui perundingan dalam majlis. Apa yang menariknya dalam hal ehwal ini, Kerajaan Sabah dan Sarawak, mempunyai sedikit kelebihan atau keistimewaan dari segi kuasa. Perkara 112B dan Perkara 112C Perlembagaan Malaysia memberikan kuasa kepada kedua-dua negeri tersebut untuk membuat pinjaman dari mana-mana institusi kewangan dalam negeri tanpa persetujuan Kerajaan Pusat (Rohani Abdul Ghani et.al., 2006:91)

Demikian juga dengan pemberian khas dan penyerahan hasil. Kedua-dua negeri ini mendapat keistimewaan dari segi hasil dan kewangan sejajar dengan persetujuan semasa pembentukan Persekutuan Malaysia dahulu. Walau bagaimanapun secara praktisnya kesefahaman antara Kerajaan Pusat dengan Kerajaan Negeri dari segi politik akan lebih mendorongkan kerjasama dalam hal ehwal kewangan ini.

RUMUSAN

Kerajaan Persekutuan adalah sebuah kerajaan yang mempunyai kekuatan daripada aspek undang-undang, kewangan dan eksekutif. Walaupun Perlembagaan Persekutuan ada memperuntukkan bidang kuasa kerajaan negeri dari aspek perundangan, kewangan dan eksekutif tetapi bidang kuasa tersebut masih mampu diatasi oleh kerajaan Persekutuan.  Bidang kuasa kerajaan negeri adalah terhad apabila dilihat dari sudut perundangan kerana Kerajaan Persekutuan akan berkuasa untuk membuat perundangan bagi peringkat negeri untuk perkara tertentu yang berkenaan dengan Persekutuan seperti perkara-perkara berkenaan dengan triti, perjanjian atau konvensyen antara Persekutuan dengan mana-mana negara lain dan memastikan keseragaman undang-undang dan dasar dari aspek perundangan tanah. Selain itu, kekuatan Kerajaan Persekutuan dapat dilihat dari aspek struktur kewangan yang merupakan satu cabang pengurusan yang berhubung dengan aktiviti dan kawalan kewangan negara. Pengurusan kewangan awam memerlukan pentadbiran yang sistematik dan cekap kerana pentadbiran akan menentukan penggunaan sumber yang mencapai matlamat negara.  Ia melibatkan proses pembuatan keputusan oleh pihak kerajaan dan pengurusan berhubung dengan perolehan hasil negara. Seterusnya, kerajaan Persekutuan berkuasa dari sudut eksekutif melalui beberapa peruntukan di dalam Perlembagaan Persekutuan berkenaan dengan perkara tertentu. Antaranya, memperuntukkan bahawa kerajaan Persekutuan boleh membuat siasatan terhadap kerajaan Negeri, Parlimen boleh membuat undang-undang bagi bidang kuasa eksekutif sesuatu Negeri dan kerajaan Negeri perlu membantu kerajaan Persekutuan dalam hal-hal berkenaan pentadbiran. Oleh itu, bidang kuasa kerajaan Persekutuan adalah lebih tinggi berbanding dengan bidang kuasa kerajaan Negeri dari aspek  perundangan, eksekutif dan kewangan walaupun di dalam Perlembagaan Persekutuan telah memperuntukkan bidang kuasa kerajaan Negeri melalui tiga aspek tersebut.

RUJUKAN

Ruslan Zainuddin, Mohd Mahadee Ismail & Zaini Othman (2005), Kenegaraan Malaysia,                               Petaling Jaya: Oxford Fajar Sdn.Bhd. 

Rohani Hj. Ab Ghani & Mohamad Idris Saleh (2006), Kenegaraan Malaysia, Sintok: Penerbit                         Universiti Utara Malaysia.

Samihah Khalil et.al (2004), Pengurusan Kewangan, Sintok: UUM Press.

Tunku Sofiah Jewa. Salleh Buang & Yaacob Hussain Marican (2007), An Introduction To The                          Constitution Of Malaysia,  Kuala Lumpur: Pacifica Publications.